ngonngu.net

Ngôn ngữ học và Tiếng Việt

Nguyễn Kim Thản – Chân dung một người khai phá

Phạm Văn Tình

Nguyễn Kim Thản là nhà ngôn ngữ rất đặc biệt. Ông là một trong số ít những người từ lĩnh vực chính trị chuyển sang làm khoa học mà lại rất thành công. Và cũng chính ông là người duy nhất hai lần làm Tổng biên tập đầu tiên cho hai tạp chí cùng chuyên ngành: Ngôn ngữ và Ngôn ngữ & Đời sống

Từ trái nghĩa

Nếu hai từ là trái nghĩa thì chúng phải đảm bảo mối quan hệ liên tưởng đối lập nhau một cách thường xuyên và mạnh, bởi vì mỗi từ trong cặp trái nghĩa như là tấm gương phản chiếu của từ kia.

Những hướng nghiên cứu mới của Việt ngữ học và cách tiếp cận liên ngành

Nguyễn Huy Cẩn

Trong bài viết này, tác giả đề cập đến một số phương diện nghiên cứu mới và có tính liên ngành trong Việt ngữ học hiện nay. Đó là: Ngữ dụng học và Ngữ pháp chức năng, Tâm lí ngôn ngữ học và Ngôn ngữ học tri nhận, Xã hội ngôn ngữ học, Ngôn ngữ học ứng dụng và những vấn đề về mối quan hệ giữa Ngôn ngữ và Văn hoá.

Từ đồng nghĩa

Từ đồng nghĩa không phải là những từ trùng nhau hoàn toàn về nghĩa. Chúng nhất định có những dị biệt nào đó bên cạnh sự tương đồng (mặc dù phát hiện sự dị biệt đó không phải lúc nào cũng dễ dàng). Chính sự dị biệt đó lại là lí do tồn tại và làm nên những giá trị khác nhau giữa các từ trong một nhóm từ đồng nghĩa.

Phân lớp từ ngữ theo phong cách sử dụng

Cùng với việc phân lớp từ ngữ theo nguồn gốc, theo vai trò và phạm vi sử dụng,… cách phân loại từ ngữ theo phong cách sử dụng cũng cho thấy quang cảnh sinh động của tính thống nhất trong sự đa dạng và phức tạp của từ vựng.

Phân lớp từ ngữ theo phạm vi sử dụng

Trong tương quan với từ vựng địa phương, từ nghề nghiệp, thuật ngữ và cả tiếng lóng, lớp từ ngữ chung vừa làm chỗ dựa cho chúng, lại vừa được chúng bổ sung cho. Trong trường hợp cần thiết, vẫn có những từ ngữ trong các lớp từ được sử dụng hạn chế đó, được chấp nhận và tiếp thu vào vốn từ vựng chung (dĩ nhiên, không phải là tất cả mọi từ). Đó là sự tác động qua lại hai chiều, là biểu hiện của tính thống nhất trong cái đa dạng của từ vựng.

Khả năng liên tưởng nghĩa của từ “hoa” trong Truyện Kiều

Phan Thị Huyền Trang

Dưới cách tiếp cận ngôn ngữ – văn hoá, bài viết này sẽ đi sâu phân tích, lí giải sự lan toả ý nghĩa của từ “hoa” từ tâm ra ngoại vi, cũng như sợi dây gắn kết về ngữ nghĩa từ ngoại vi hướng về tâm.

Ứng xử ngôn ngữ của người Việt đối với các yếu tố gốc Hán (phần 2)

Bùi Khánh Thế

Trong lĩnh vực phục hưng nền văn hoá dân tộc tiếng Hán–Việt và chữ Hán là công cụ để ông cha ta thời Lí – Trần xây dựng cả một gia tài văn học chữ Hán đồ sộ. Nền giáo dục cổ điển Việt Nam bắt đầu từ triều Lí (1076) cũng được xây dựng theo mô hình Nho học, ngôn ngữ dùng trong giáo dục cũng là tiếng Hán–Việt và chữ Hán.