Giới thiệu
• Trước 1945
• Sau 1945 đến trước 1990
• Sau 1945 đến trước 1990 (tiếp theo)
• Từ 1990 đến nay
• Tài liệu tham khảo
So với nền ngôn ngữ học của một số quốc gia Châu Âu và một số nước trong khu vực, lịch sử nghiên cứu cú pháp tiếng Việt hãy còn quá khiêm tốn. Tuy nhiên, trong ngót nghét một thế kỉ nghiên cứu, những người nghiên cứu cú pháp tiếng Việt không phải là không đạt những thành tựu đáng ghi nhận. Các thế hệ những người nghiên cứu cú pháp đã không ngừng đào sâu, suy nghĩ về cấu trúc và hoạt động của câu tiếng Việt, cũng như đã không ngừng tham khảo, vận dụng những thành tựu của ngôn ngữ học thế giới vào việc nghiên cứu của mình. Cũng chính vì thế, khi trình bày lại một cách vắn tắt lịch sử nghiên cứu cú pháp tiếng Việt, để có thể hiểu sâu hơn những thành tựu cũng như những hạn chế lịch sử, không thể không nhắc đến những ảnh hưởng từ bên ngoài. Tất cả những tác giả đã nghiên cứu về cú pháp tiếng Việt đều đã có những đóng góp, ở những mức độ khác nhau, vào sự nghiệp chung. Trong khuôn khổ một sự trình bày mang màu sắc lịch sử, diễn trình, chúng tôi chỉ xin phép nêu ra và phân tích những tác giả, mà theo chúng tôi, là có những nét mới hoặc tiêu biểu cho các giai đoạn. Cách làm này không khỏi nhuốm màu sắc chủ quan, tuy nhiên lại là cách duy nhất có thể thực hiện được khi chúng ta chưa có một công trình tập thể được thừa nhận về lịch sử nghiên cứu cú pháp tiếng Việt. Một điểm nữa cũng cần nói ra ngay từ đầu: bởi vì cú pháp hiện đại bao gồm rất nhiều bình diện nghiên cứu khác nhau cho nên trong khuôn khổ trình bày hạn hẹp của mình, chúng tôi chỉ xin tập trung vào vấn đề mà chúng tôi là cốt lõi nhất (theo một nghĩa rất truyền thống). Đó là cấu trúc cú pháp cơ bản của câu và những vấn đề có liên quan.
Lịch sử nghiên cứu cú pháp tiếng Việt, cũng như lịch sử các môn khoa học khác, bao giờ cũng là một sự phát triển liên tục. Tuy nhiên, ta có thể có thể tạm chia ra làm 3 giai đoạn lớn, căn cứ vào sự xuất hiện và tồn tại của những khuynh hướng nổi trội cùng với những tác giả, công trình tiêu biểu. Ba giai đoạn đó là: giai đoạn trước năm 1945, giai đoạn từ sau 1945 đến những năm 80 và giai đoạn từ những năm 90 trở lại đây. Sự phân chia giai đoạn như vậy chỉ là tương đối, tuy nhiên chúng tôi sẽ cố gắng, trong mức cao nhất có thể, bằng những ví dụ và phân tích cụ thể, biện minh cho sự phân chia này.