ngonngu.net

Ngôn ngữ học và Tiếng Việt

Bạn đang ở:Trang chủ / Ngôn ngữ học / Ngữ âm / Âm vị học / Sự thể hiện bằng chữ quốc ngữ của các âm vị chiết đoạn tiếng Việt

Sự thể hiện bằng chữ quốc ngữ của các âm vị chiết đoạn tiếng Việt

ngonngu.net
Chuyên mục:

1. Âm đầu

Âm vị Chữ viết
(+ bối cảnh)		 Ví dụ
/b-/ B buôn bán
/m-/ M may mắn
/f-/ PH phong phú
/v-/ V vỗ về
/t-/ T tin tưởng
/t’-/ TH thảnh thơi
/d-/ Đ đúng đắn
/n-/ N nắn nót
/z-/ D/GI giây da
/ʐ-/ R rõ ràng
/s-/ X xinh xắn
/ş-/ S sẵn sàng
/c-/ CH chích choè
/ʈ-/ TR trống trải
/ɲ-/ NH nhắn nhủ
/l-/ L lo lắng
/k-/ K
(âm chính /-i-, -ε-, -e-, –ie-/		 kim, kem, kê, kiếm
Q
(+ âm đệm /-w-/)		 quê, quán, quyên
C
([các trường hợp còn lại])		 con cà cuống
/χ-/ KH khúc khích
/ŋ-/ NGH (+ âm chính /-i-, -ε-, -e-, –ie-/) nghĩ, nghe, nghê, nghiêng
NG
([các trường hợp còn lại])		 ngỡ ngàng
/ɣ-/ GH (+ âm chính /-i-, -ε-, -e-/) ghi, ghè, ghế
G
([các trường hợp còn lại])		 gỡ gạc
/h-/ H hớt hải
/?-/ [vắng mặt] ăn uống

2. Âm đệm

Âm vị Chữ viết
(+ bối cảnh)		 Ví dụ
/-w-/ U
(âm đầu /k-/+ hoặc +âm chính /-i-, -e-, –ɤ-, –ɤˇ-/)		 huy, thuế, huơ, thuần, chuyện, quyên, quăn
O
(+ [các trường hợp còn lại])		 hoá, hoè, choắt, loang
/zero/ [vắng mặt] lá, nhiên, lương

3. Âm chính

Âm vị Chữ viết
(+ bối cảnh)		 Ví dụ
/-i-/ Y
(sau âm đệm /-w-/+; hoặc đa phần trong các trường hợp âm đầu, âm đệm và âm cuối đều là /zero/)		 thuý, quý, y (tá)
I
([các trường hợp còn lại])		 bi, hỉ, kí, lì, mì, tỉ, sĩ, vĩ, nghi, minh
/-e-/ Ê khế, tên, lênh
/-ε-/ E bé, kẻng, lém
/-ɤ-/ Ơ mơ, lớn
/-ɤˇ-/ Â tân, bâng, khuâng
/-a-/ A nhà, át, ngang, tai, quai
/-ɯ-/ Ư tư, cứng
/-ă-/ A
(âm cuối là /-w, -j/)		 rau, tay, quay
Ă
([các trường hợp còn lại])		 cắn, đắng
/-u-/ U xu, cúng
/-o-/ ÔÔ
(+ âm cuối /-ŋ/)		 bôông
Ô
([các trường hợp còn lại])		 cô, bông
/-ɔ-/ OO
(+âm cuối /-ŋ, -k/)		 coong, moóc
O
([các trường hợp còn lại])		 lò, con
/-ɔˇ-/ O cong, móc
/-εˇ-/ A nhanh, ách, ngách
/-ie-/ YÊ
(âm đầu /?-/ (hoặc âm đệm /-w-/) và âm cuối không /zero/)		 yêu, yểng, uyên, tuyển
IÊ
(âm đệm /zero/, âm cuối không /zero/)		 tiến, miếng
YA
(âm đệm /-w-/, âm cuối /zero/)		 khuya, tuya
IA
(âm đệm /zero/, âm cuối /zero/)		 mía, tia, ỉa
/-ɯɤ-/ ƯƠ
(+ âm cuối không /zero/)		 ưỡn, lượng
ƯA
(+ âm cuối /zero/)		 ưa, cứa
/-uo-/ UÔ
(+ âm cuối không /zero/)		 uốn, muỗng
UA
(+ âm cuối /zero/)		 úa, bùa

4. Âm cuối

Âm vị Chữ viết
(+ bối cảnh)		 Ví dụ
/-m/ M ám, lắm
/-n/ N in, nghẹn
/-ŋ/ NH
(sau âm chính /-i-, -e-, –εˇ-)		 inh, kính, mênh, canh,
NG
([các trường hợp còn lại])		 ông, xong, siêng, keng
/-p/ P úp, lấp
/-t/ T át, cắt
/-k/ CH
(sau âm chính /-i-, -e-, –εˇ-)		 ích, mếch, cạch
C
([các trường hợp còn lại])		 ác, lắc, bọc
/-w/ O
(sau /-a-, -ε-/)		 áo, xạo, kéo
U
([các trường hợp còn lại])		 au, mếu, nấu, rượu
/-j/ Y
(sau /-ă-, –ɤˇ-/)		 máy, cậy
I
([các trường hợp còn lại])		 cài, ngoái, tươi
/zero/ [vắng mặt] à, nghe, mã

Ghi chú: Bài viết này chưa hoàn thiện và sẽ được sửa chữa, bổ sung trong thời gian tới.